De magische maretak en andere kerstkruiden

Wat zou de kersttijd zijn zonder de smaak en de geur van kaneel, gember, den, kruidnagel, saffraan, kardemom, steranijs, foelie of mandarijn. In het onderwijs gebruik je die geuren (etherische oliën) om een kerstsfeer in de klas te brengen, je creëert er rust en ontspanning mee en je verlicht verkoudheid en verstopte neuzen. De kerstkruiden zijn te koppelen aan aardrijkskunde, geschiedenis of biologie, je kunt samen koken of bakken met de kruiden of de mooie verhalen erover vertellen.

Kruiden worden al eeuwenlang verbonden met mythen en verhalen.

Maretak

De maretak (mistletoe) was een heilig kruid voor de Kelten en de Germanen omdat het kruid het hele jaar groen blijft.  Het is een half-parasiet die het liefst groeit op het zachte hout van bomen als populier, appel, linde of meidoorn. In de winter, als de bladeren van de bomen zijn, zie je ze in Zuid-Limburg heel goed in de bomen hangen, zoals op de foto. (Nee, het zijn geen vogelnestjes, zoals ik pasgeleden nog in de trein op weg naar Maastricht hoorde.)

Als je een maretak boven je voordeur hangt, brengt dat volgens de overlevering vreugde, gezondheid, voorspoed, liefde en vruchtbaarheid. Het kruid zorgt voor succes bij alles wat je doet en beschermt mensen en dieren tegen ziekte, brand, blikseminslag, nachtmerries en andere ellende.
In Frankrijk gingen de kinderen vroeger op nieuwjaarsdag langs de deuren met de spreuk: ‘Au gui l’an neuf’ : ‘een maretak voor het nieuwe jaar’. Ze wensten je daarmee het allerbeste voor het nieuwe jaar en hoopten dan iets lekkers te krijgen.
De maretak / mistletoe is een symbool van vrede en liefde. De traditie om elkaar te kussen onder een maretak is begonnen in Groot-Brittannië. In de Engelse riddertijd werd de mistletoe de avond voor kerstmis opgehangen en ieder meisje dat er onder door liep mocht worden gezoend.

Kostbare kruiden

Zes januari is het Driekoningen waarbij de Wijzen uit het Oosten hun gaven brengen aan het Kerstkind. Naast goud namen ze wierook en mirre mee als geschenk. Twee kruiden, die in die tijd zeer kostbaar waren.
In de Middeleeuwen kwamen er met de kruisvaarders steeds meer kruiden (specerijen) naar Europa. Door de lange reis en de beperkte voorraad waren bijvoorbeeld peper, kruidnagel, foelie, kaneel, nootmuskaat, gember en kardamom erg duur. In die tijd kon je dan ook pronken met je rijkdom door veel kruiden te gebruiken.

Kruiden werden vroeger gebruikt om voedsel langer houdbaar te maken of om beginnend bederf te maskeren. Gelukkig hoeft dat niet meer nu we beschikken over koelkasten en diepvriezers. Kruiden zijn minder duur geworden en goed verkrijgbaar. Ze worden in potpourri’s gebruikt vanwege hun geur die sfeer en gezelligheid uitstraalt. Ze worden als decoratie in kerststukjes verwerkt en als smaakmakers in gebak, brood en de maaltijd.

Druk, druk, druk

Kerstkruiden bevatten stoffen die verwarmend, oppeppend of ontspannend werken. Dat krijg je vanzelf mee als je de kruiden bij het koken of bakken gebruikt. Je komt daarmee gemakkelijker die drukke laatste week voor de kerst door. Ook regelmatig een kop kruidenthee drinken, helpt daarbij. Houd de kruiden daarom binnen handbereik!

Tip: warme appelsap met wat kardamom en kaneel is een heerlijk drankje bij het kerstdiner op school.

Foto: Maretakken in Zuid-Limburg