18 januari 2023

Kinderboeken over natuur, kruiden en voeding, een update

In 2015 heb ik een artikel geschreven in het kader van de kinderboekenweek. Het thema was dat jaar ‘natuur, wetenschap en techniek’ waarin uiteraard boeken over de natuur thuishoren, maar ook boeken over voeding en kruiden prima bij passen. Inmiddels zijn er zoveel geweldige boeken bijgekomen, dat ik er graag een paar onder de aandacht breng. Stuk voor stuk pareltjes om (voor) te lezen en mee aan de slag te gaan, zowel thuis als in de klas.

Allereerst de drie bijzondere boeken van de Belgische herboriste Martine van Huffel. Martine heeft voor elk van haar drie kleinkinderen een boek gemaakt over de wondere wereld van de planten. Titels: Leni’s kruidenboek, Raphaels kruidentocht en Lias’ kruidenvaart. Het zijn (voor)lees- en doeboeken, waarin Martine er heel goed in slaagt om kinderen enthousiast te maken voor de kruidenwereld. Verwerkt in een verhaal zitten in ieder boek allerlei kruidenweetjes en wordt ook iets uit de rijke historie van de kruiden verteld. In ieder boek wordt ook een kruidentuin opgezet, rondom een thema dat in het verhaal past. Ongemerkt steken jong en oud daardoor van alles op over kruiden en wat je ermee kunt doen. Alles is prachtig geïllustreerd, de eerste twee boeken door Anne Ooms, de derde door Louize Oosterlinck. Ze zijn uitgebracht in eigen beheer en te bestellen via de website van Martine.

In Leni’s kruidenboek ga je op ontdekkingsreis langs de wonderlijke kruidenwereld. Je vindt er mooie verhalen waarin je leert wat je allemaal kunt doen met kruiden en wat er vroeger mee gedaan werd. Kruiden zijn niet alleen om naar te kijken; ze smaken en ruiken lekker, je kunt er mee verven en ze vertellen je zelfs (als de zon schijnt) hoe laat het ongeveer is. Draai je het boek om, dan kom je bij het doe-boek. Je leert dat je kruiden echt voor van alles en nog wat kunt gebruiken. Zo lees je hoe je een madeliefjeszalf maakt, een dromenvanger, zeep, lavendelkoekjes, kruidenboter, vetbollen voor de vogels en limonade. Er wordt beschreven hoe je een limonadetuin opzet en welke planten daarin thuis horen. Er staan prachtige illustraties bij, waardoor je de kruiden goed leert kennen.

Raphaels kruidentocht is een boek vol ridderverhalen en kruiden die bij die stoere ridders passen. Pizzakruiden bijvoorbeeld en kruiden voor drakenbloeddrankjes. Je leest ook over stoere bomen: de sterkste, hoogste, griezeligste en dapperste boom. In het doe-boek worden de pizzakruiden beschreven en dat zijn er veel meer dan alleen oregano. Je leert ook hoe je een pizzatuin aanlegt en hoe je dat met weinig ruimte ook in een pottentuin kunt doen. Er zijn weer veel recepten en doe-dingen toegevoegd: voor pizza, een drakenbloeddrankje, blutsen-en-builen-zalf, rode inkt, een ridderschild of een beschermend amulet. Je kunt meteen aan de slag.

Lias’ kruidenvaart neemt je mee de duinen in en het strand op, want ook daar zijn veel kruiden te vinden. Je leest wat je daarmee kunt doen: scheepsbeschuit maken, een heelt-alles-zalf voor je lippen, fruitleer en, het spannendste misschien wel: onzichtbare inkt waarmee je geheime boodschappen kunt overbrengen. Het boek zit vol stoere zeeverhalen en ontdekkingen die kapitein Lias doet en in zijn logboek opschrijft. Ook in dit boek wordt er een tuin aangelegd. Dit keer een regenboogtuin, met groenten in alle kleuren, maar ook met een plek voor stoere-zeebonk planten en kruiden.

Het geheim van de tuin. Nog een boek dat uit meerdere delen bestaat: een spannend verhaal, geweldig lekkere recepten en een deel met praktische informatie over zaaien en oogsten. Het verhaal gaat over een kookwedstrijd, uitgeschreven om een chef-kok te vinden voor het restaurant in het net door Pierre Cuypers ontworpen Rijksmuseum. Het is geschreven door Jan Paul Schutten, auteur van veel informatieve boeken voor kinderen over wetenschap, natuur en eten en drinken. De recepten zijn van Joris Bijdendijk, de chefkok van het Rijksmuseum. In ieder recept worden groenten, kruiden en fruit op een bijzonder lekkere wijze gecombineerd. De tuininformatie over groenten, kruiden, fruit en eetbare bloemen is van Kees Wabeke, educatief medewerker schooltuin in Amsterdam. Is er nog geen schooltuin? Dan wil je er na het lezen van dit boek meteen aan beginnen.

Briljante planten. Een briljant boek geschreven door bioloog en auteur Geert-Jan Roebers, schitterend geïllustreerd door Margot Westermann. Het vertelt op een humoristische manier wat een plant kenmerkt, waarvan planten leven en hoe ze met elkaar communiceren. Dat gebeurt via de wortels van de planten die samenwerken met ondergrondse schimmeldraden. Met hun slimme gedrag kunnen planten zich staande houden in het ecosysteem. Ze lokken ‘helpers’ met hun vormen, geuren, kleuren en smaak terwijl ze daarmee juist ‘plaagdieren’ misleiden. Zo zijn ze in staat om hun stuifmeel en zaden te (laten) verspreiden, zonder zelf van hun plaats te komen. Met dit boek wordt iedere biologieles een stuk aantrekkelijker.

Het fijne brein van bomen. Auteur: Philip Bunting. Nog een boek dat laat zien hoe slim planten, in dit geval bomen, zijn en hoe belangrijk bomen voor ons zijn. De auteur vertelt hoe bomen samenwerken in het woudwijde web onder de grond, hoe ze voor elkaar zorgen en elkaar waarschuwen voor belagers. De illustraties ondersteunen het verhaal heel mooi. Het boek is gericht op kinderen, maar beslist niet kinderachtig. Het gaat in op veel aspecten van bomen en ook de volwassen (voor)lezer zal er plezier aan beleven. In de klas is het heel goed aan al die aspecten te koppelen.

Janouk zoekt een duurzame wereld. Een uitgave van het Wereld Natuur Fonds waarin Janouk Kelderman uitlegt wat klimaatverandering is en wat de gevolgen daarvan zijn. Ze gaat ook in op hoe een duurzame wereld eruit zou kunnen/moeten zien. En, nog veel belangrijker: hoe je daar zelf aan kunt bijdragen. En wat kan de bijdrage van jouw klas of school zijn?