Een positief schoolklimaat begint met een gezond binnenklimaat

Onder schoolklimaat verstaan we het sociale gedrag, de omgang van leerlingen en studenten met elkaar en met de onderwijsgevenden, de betrokkenheid van ouders, respect voor elkaar en aandacht en zorg voor de individuele leerlingen en studenten. Je hebt het dan over onderwijsinstellingen waar leerlingen, studenten en onderwijsgevenden zich prettig, veilig en thuis voelen, waarmee je maximale ontplooiingsmogelijkheden biedt. Kortom: je hebt het over het pedagogisch klimaat.
Maar kijk ook eens naar het binnenklimaat! Dat laat vaak behoorlijk te wensen over en beïnvloedt daarmee de prestaties van leerlingen, studenten én docenten. Het probleem van slecht geventileerde scholen speelt al veel langer, maar sinds corona is het probleem  weer actueel. Tenminste …. er wordt veel over gesproken en geschreven, maar er wordt onvoldoende aan gedaan. En dat terwijl uit recent onderzoek van de universiteit Maastricht weer eens overduidelijk blijkt dat binnenklimaat en leerprestaties sterk samenhangen. De onderzoekers geven aan dat basisschoolleerlingen het grootste deel van de dag in ruimtes zitten waar te weinig frisse lucht beschikbaar is. En dat geldt volgens velen ook voor andere onderwijstypen. Gebrek aan zuurstof heeft duidelijk invloed op concentratie en prestaties. In groep 8 kan het zelfs leiden tot lagere scores op de Citotoets en daardoor grote kans op een te laag advies voor het vervolgonderwijs. Van een schoolprobleem wordt het daarmee ook een maatschappelijk probleem, want het bedrijfsleven staat te springen om goed geschoolde krachten. Het ministerie heeft voor scholen wel een ventilatiesubsidie beschikbaar gesteld en CO2-meters, maar daarmee is de ventilatie niet van vandaag op morgen ineens verbeterd.

Kijk eens naar verlichting, temperatuur, luchtvochtigheid, geluidshinder en luchtkwaliteit. Die hebben een enorme invloed op het gedrag en de leerprestaties, want wie kan er goed leren of werken in een te donkere, te warme of te koude, vochtige, lawaaierige, stoffige of muffe, zuurstofarme omgeving? En we willen toch ook niet weer een winter in waarin iedereen de jassen aan moet houden in de klas omdat er een raam open moet om te voldoen aan de CO2-norm?

Binnenklimaat verbeteren

Als je het binnenklimaat wilt verbeteren en het leren wilt optimaliseren, zorg je in de eerste plaats voor een aangename temperatuur in de lokalen. Niet te koud, maar zeker ook niet te warm, want te veel warmte zorgt voor slaperigheid en sufheid. Verder is het van belang dat er goede verlichting is, dat er goed wordt schoongemaakt en dat je goed ventileert. Daar draagt het frisse scholenproject aan bij. Als je een tijdje in een lokaal zit, merk je niet meer dat er een bedompte lucht hangt, maar met een aantal personen in een ruimte is er snel te weinig zuurstof en een te grote CO2-concentratie. In een bedompte lucht kun je niet werken of leren, overleggen, samenwerken, helder denken of je concentreren. Daarnaast geef je ziektekiemen ook veel meer kans en heb je sneller last van vermoeidheid, hoofdpijn, allergische reacties en irritaties aan de luchtwegen.

Naast ventilatie kun je ook met planten in de school een positieve bijdrage aan het binnenklimaat realiseren. Niet zozeer omdat ze zuurstof afgeven, want daarvoor zouden er veel te veel planten nodig zijn, maar wel omdat uit onderzoek van de Wageningen universiteit en omgevingspsychologe Agnes van den Berg blijkt dat planten gezond en gelukkig maken en dat je je in een groene omgeving beter voelt.

Niet overal kun je ramen open zetten om te luchten. In dergelijke ruimtes kun je de lucht zuiveren door etherische oliën te verstuiven. Je kunt daarmee voor een groot deel sufheid, vermoeidheid, hoofdpijn en geïrriteerde luchtwegen of ogen voorkomen. Dat zijn klachten die samenhangen met een slechte luchtkwaliteit en het Sick Building Syndroom.
Effectieve etherische oliën voor luchtzuivering zijn tea tree, kruidnagel, lavendel, citroen, marjolein, pepermunt, den, rozemarijn en tijm. Overdrijf niet: enkele druppels in een verstuiver voldoen al.

Met een gezond binnenklimaat verbeteren leerprestaties

Bij een gezond binnenklimaat zie je het ziekteverzuim onder leerlingen en studenten maar ook onder leerkrachten en docenten dalen, terwijl concentratie, leerprestaties en de sfeer verbeteren. Je zorgt op die manier voor een betere leer- en werkomgeving.
Met een gezond binnenklimaat schep je een belangrijke voorwaarde voor een positief pedagogisch klimaat.

Foto: “Openluchtschool in de vrieskou / Open-air school in the freezing cold” by Nationaal Archief, on Flickr